Pensioenfondsen en onderzoek
Het waren al turbulente tijden voor pensioenfondsen, met een steeds maar lagere rente en dekkingsgraden die mede daardoor onder druk staan, dreigende kortingen en een beperkt vertrouwen in het Nederlandse pensioenstelsel. Met het onlangs afgesloten pensioenakkoord is die dynamiek niet voorbij, integendeel. Er komen grote veranderingen af op de sector. Pensioenfondsen moeten een keuze gaan maken tussen twee contractvormen en de inrichting daarvan. Bij de beleggingsrisico’s die pensioenfondsen aangaan is het essentieel, dat deze aansluiten bij de risicohouding per leeftijdscohort. En die risicohouding moeten fondsen elke vijf jaar actualiseren.
De combinatie van focusgroepen (met deelnemers en gepensioneerden) en een online onderzoek (operationeel uitgevoerd door Motivaction) geeft een scherp beeld hoe deelnemers en gepensioneerden zekerheid en risico tegen elkaar afwegen en welke emoties, zorgen en wensen daarbij een rol spelen. Het risicoprofiel dat het onderzoek oplevert laat zich goed vertalen naar beleggingsrisico’s, in termen van de verhouding tussen zakelijke en vastrentende waarden. De grote ervaring die Zegwaart Consultancy en Motivaction hebben met risicobereidheidsonderzoek maakt het mogelijk om nu de stap te maken naar een nieuwe aanpak, die goed aansluit bij de eisen die het nieuwe pensioenstelsel gaat stellen.
Risicohouding in beeld
Inmiddels hebben ruim zestig pensioenfondsen ervoor gekozen om het onderzoek naar de risicohouding bij deelnemers en gepensioneerden te laten uitvoeren door Zegwaart Consultancy, samen met Motivaction. Daarbij gebruiken we een aanpak, die wetenschappelijk is onderbouwd en gevalideerd. Voor het nieuwe onderzoek passen we een choice sequence methode toe met uitkomsten voor fondsspecifieke lifecycles.
Kwalitatief onderzoek
Het kwalitatieve onderzoek, in de vorm van groepsdiscussies, is bedoeld om de deelnemers en gepensioneerden vrijuit te laten praten over pensioen en alle relevante aspecten daarvan; hun zorgen, percepties, behoeften en wensen. De kwalitatieve bevindingen zorgen voor een inkleuring en detaillering van het cijfermatige beeld en kunnen dienen als input voor eventuele fonds specifieke vragen bij het kwantitatieve onderzoek. Bestuurders van het fonds en betrokkenen van de uitvoeringsorganisatie kunnen de discussies via een live video-verbinding of via streaming bijwonen. Dat creëert draagvlak voor en betrokkenheid bij het onderzoek en de resultaten ervan. En ondanks de beperkte aantallen deelnemers en gepensioneerden die meedoen aan kwalitatief onderzoek, blijken de resultaten ervan een goede voorspeller voor de uitkomsten van het kwantitatieve onderzoek.
Vóór corona was de groepsgrootte zes tot acht deelnemers of gepensioneerden. Dat hebben we teruggebracht tot vier respondenten per groep, uiteraard met alle vereiste voorzorgsmaatregelen en doen we meer groepen om een wat steviger beeld te krijgen.
De hele organisatie van het kwalitatieve onderzoek wordt door ons gedaan; wij hebben alleen adresmateriaal nodig van deelnemers en gepensioneerden, die in de nabijheid van de onderzoekslocatie wonen.
Kwantitatief onderzoek
Het kwantitatieve online onderzoek wordt operationeel uitgevoerd door Motivaction en is bedoeld om een representatief beeld te genereren voor deelnemers en gepensioneerden. Essentieel is om te kunnen inzoomen op de leeftijdscohorten, zodat duidelijk wordt in welke mate de risicohouding daarnaar differentieert.
We hebben een vragenlijst ontwikkeld met kwalitatieve en kwantitatieve vragen om de risicohouding te meten. Als kwantitatieve techniek gebruiken we een choice sequence methode, waarbij we steeds uitkomsten van fondsspecifieke lifecycles voorleggen. De kwalitatieve vragen zijn belangrijk om de gemeten risicohouding te kunnen verklaren en om te begrijpen, wat de impact zou moeten zijn op de beleggingsrisico’s van het fonds.
Om te kunnen inzoomen op leeftijdscohorten en naar de toezichthouder aannemelijk te maken, dat het onderzoek de opvattingen van alle deelnemers en gepensioneerden representeert is een hoge response belangrijk. Dat betekent een compacte vragenlijst, een impactvolle communicatie rondom het onderzoek, eventueel gebruiken van incentives en vooral het gebruik van emailadressen en niet van fysieke brieven. Bij gebruik van brieven ligt de response een factor drie tot vier lager dan wanneer we werken met een digitale uitnodiging!